Podziel się z innymi
Tajne stowarzyszenia elektryzują, ale też niepokoją rzesze ludzi. W tym artykule przyjrzymy się niektórym psychospołecznym aspektom ich funkcjonowania, motywacji kandydatów oraz postawom wobec tego typu stowarzyszeń.
Tajne stowarzyszenia w rzeczywistości nie są aż takie tajne. Skład władz wielu z nich, np. w Polsce, figuruje w KRS i jest dostępny publicznie, tak jak i adresy oficjalnych siedzib. Składają one również, wymagane przez prawo, sprawozdania ze swojej działalności.
Stowarzyszenia tajne czy inicjacyjne?
Ich specyfikę lepiej oddaje szerszy termin „stowarzyszenia inicjacyjne”. Inicjacja jest rytuałem przejścia. Czy to przyjęcia do organizacji, czy też wtajemniczenia na wyższy poziom. W najlepiej nam znanym chrześcijaństwie również występują rytuały inicjacyjne. Najważniejszym jest chrzest, czyli uroczyste przyjęcie do wspólnoty wierzących.
Stowarzyszenia nie są tylko fenomenem współczesności lub czasów nowożytnych. Występują w różnych częściach świata przynajmniej od czasów starożytnych, a może nawet wcześniejszych.
Motywacje kandydatów
Sprawdźmy teraz motywację osób wstępujących do stowarzyszeń inicjacyjnych. Wśród kandydatów są np. osoby wabione przez różne media i rozprzestrzeniające się teorie spiskowe, amatorzy mocnych wrażeń. Są i tacy, którzy liczą na zdobycie władzy, pieniędzy, znajomości wśród elit społeczeństwa i z czasem przynależność do klasy wyższej. Jedni i drudzy mogą się szybko rozczarować urealniając swoje fantazje zbudowane na bazie filmów sensacyjnych i przygodowych.
Bolesne urealnienie
Wszędzie tam, gdzie są ludzie, występują typowe dla nich problemy. Tam, gdzie jest ich więcej, tworzą się grupy. Wtedy mamy do czynienia z mechanizmami uniwersalnymi dla wszystkich grup. Neofici po przyjęciu do stowarzyszenia szybko zetkną się z koniecznością płacenia składek, podobnie jak ma to miejsce w większości stowarzyszeń. Zapewne zostaną zobowiązani do regularnego udziału w zebraniach. Mogą doświadczać monotonii wynikającej z powtarzalności zdarzeń i zachowań, czasem nudnymi wypowiedziami innych, udowadnianiem, kto jest lepszy poprzez nadmuchiwanie własnego ego itp. Od tego nie uciekniemy, nawet tam.
Potencjalne korzyści
Co może być zatem inne? Mogą to być wartościowe i ciekawsze niż przeciętnie pewne ceremonie i symbolika niedostępne doświadczeniu w innych grupach i organizacjach. Mogą to być również ciekawi ludzie różnych zawodów i możliwość wymiany z nimi poglądów. Do tego, te stowarzyszenia powstają zazwyczaj po to, aby zapewnić ich członkom możliwość rozwoju duchowego i osobowego. Możliwość doświadczania tego wszystkiego jest, dla niektórych osób, warta wydatków finansowych i trudów przejścia samej inicjacji. W społecznościach plemiennych inicjacja wiązała się często, nie tylko z niewygodami i bólem, ale i uszkodzeniami ciała a nieraz utratą życia.
Fakty i mity o tajnych stowarzyszeniach
Jak może wyglądać współczesna inicjacja w naszym kręgu kulturowym? O tym możemy się nieco dowiedzieć z rzetelnych źródeł badaczy tematu i członków wybranych stowarzyszeń (mogą oni mówić o pewnych elementach inicjacji nie naruszając przy tym tajemnicy, której często przysięgają strzec).
Poza tym, istnieje wiele teorii spiskowych i źródeł szerzących fantastykę. Niestety niektórym osobom trudno czasem odróżnić źródła rzetelne od nierzetelnych i wierzą w coś, co nie ma faktycznie miejsca.
Fenomen wiary w teorie spiskowe jest fascynującym zjawiskiem zasługującym na osobny artykuł. Co na ten moment dla nas istotne, to jaki wpływ mogą one mieć na spostrzeganie stowarzyszeń inicjacyjnych i postawy wobec nich.
Teorie spiskowe bazują przede wszystkim na lęku i łączeniu faktów, które w rzeczywistości mogą mieć ze sobą niewiele wspólnego. Do tego dochodzi obraz świata i innych ludzi jako nam zagrażających.
Źródła takiej postawy i paranoicznego rysu osobowości moglibyśmy się pewnie doszukiwać w wychowaniu dziecka, a przede wszystkim w rodzaju przywiązania w relacji z matką, ale zostawmy to. Wiele innych czynników może mieć na to wpływ, łącznie z predyspozycjami zapisanymi w genach.
Lęk wiąże się z tym, co nieznane i niepodlegające naszej kontroli. Chcemy wierzyć, że świat ma jakiś ład, jest sprawiedliwy, a my sami mamy decydujący wpływ na nasze życie. Kiedy wymyka się nam z rąk, możemy szukać odpowiedzialnych za to na zewnątrz np. w postaci tajnych stowarzyszeń rządzących światem. Łatwiej wtedy wytłumaczyć niepowodzenia własne, swojej grupy zawodowej czy też państwa. Do tego, jeśli identyfikujemy się z jakąś grupą, to członkowie innych grup mogą się nam wydawać gorsi z dowolnych powodów. Mogą także budzić naszą wrogość i podejrzliwość, co do motywów. Na tym niestety bazują niektóre osoby podsycające nienawiść, liczące przy tym na osobiste korzyści.
Te wszystkie tajemnicze rytuały odbywające się w stowarzyszeniach inicjacyjnych nie są niczym nowym. Zazwyczaj mają swoje źródła w starożytności. Są szeroko badane i opisywane. We współczesnych stowarzyszeniach inicjacyjnych mogą one mieć zmodyfikowaną formę i znaczenie.
Zazwyczaj kandydat, w wyniku prób, dostępuje bycia godnym przyjęcia określonej wiedzy o sobie, świecie, istocie wyższej. Na samej jednak wiedzy się nie kończy. Kluczowe jest w tym unikalne, własne doświadczenie. To właśnie nadaje ceremoniom inicjacyjnym transformującą moc.
Podsumowanie
Reasumując, tajne stowarzyszenia są w rzeczywistości bardziej zwyczajne niż się może wydawać. Ich cele niekoniecznie wiążą się z zawładnięciem innymi ludźmi i światem. Najczęściej dotyczą rozwoju osobowego i duchowego. Wstępuje się do nich po to, aby stawać się lepszym człowiekiem, obywatelem i pomagać innym. Tak, ci, których się tak często obawiamy prowadzą często, nie afiszując się przy tym, działalność charytatywną. Nie musi być ona tylko przykrywką, ale działaniem zgodnym z wartościami danej grupy.
Oczywiście, tak jak w każdym obszarze życia człowieka, zdarzały się i zdarzają organizacje mające mniej korzystne dla innych cele i wartości. Stanowią one na szczęście mniejszość wśród wielu różnorodnych stowarzyszeń inicjacyjnych na świecie.
Polecana literatura
Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne. Narodziny mistyczne
Masoneria polska XX wieku. Losy, loże, ludzie
Sekrety masonów: pierwszy stopień wtajemniczenia
Praca magisterska o etnografii Opus Dei
Filmy na YouTube
Masoneria. Pierwszy stopień wtajemniczenia. Wykład prof. Tadeusza Cegielskiego
Tajne stowarzyszenia – film dokumentalny
Tajne stowarzyszenia. Spiskowcy
psycholog i psychoterapeuta